Μέρος της ομιλίας στις εκδηλώσεις για τα 30 χρόνια του Πολιτιστικού Θρακικού Συλλόγου Στουτγάρδης
1. Η ιστορία και τα αποτελέσματά της
Παρά την αποσιώπηση πολλών ετών είναι διαπιστωμένο πλέον ότι ο Θρακικός Ελληνισμός, ο οποίος ζούσε στο οθωμανικό κράτος μέχρι το 1922-1923, έπαιξε σημαντικότατο αν όχι κεντρικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας του ελληνικού λαού.
Επίσης είναι κοινά αποδεκτό ότι αυτό το ιδιαίτερης αξίας κομμάτι του Ελληνισμού που ζούσε στην ενιαία Θράκη, δηλαδή στη Ανατολική Θράκη, Βόρεια, (ανατολική Ρωμυλία), και σήμερα στη Θράκη που ανήκει στην Ελλάδα και αλλού στον ελλαδικό χώρο και το εξωτερικό, μπήκε στο περιθώριο αμέσως μετά την έλευσή του ως ακρωτηριασμένο προσφυγικό σώμα στον ελλαδικό χώρο. Αντιμετωπίστηκε σε γενικές γραμμές σαν ξένο, που ήλθε στην Ελλάδα προκειμένου να διαταράξει πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και άλλες ισορροπίες, και τέθηκε στο παρασκήνιο. Ήταν βάρος που έπρεπε ή να εξαφανισθεί ή τουλάχιστον να μείνει χωρίς ουσιαστικό μέλλον και αυτό μπορούσε να γίνει με την ολοκληρωτική ισοπέδωση του πλούσιου παρελθόντος. Ειδικότερα, σε ότι αφορά το Θρακικό Ελληνισμό, σύντομα ο πρώτος ακρωτηριασμός ακολουθήθηκε και από ένα δεύτερο με τον διασκορπισμό σε όλη την Ελλάδα και από έναν τρίτο στη δεκαετία του 1950 και 1960, με τη μετανάστευση σε όλο τον κόσμο. Η Γερμανία ήταν το κέντρο αυτής της μετανάστευσης. Η πολιτική της λήθης για τη Θράκη συνεχίστηκε και στις επόμενες δεκαετίες. Γι’ αυτό και διαπιστώθηκε η μεγάλη και προκλητική απουσία των εκφράσεων των προσφυγικών πληθυσμών σε όλες τις θεσμικές «πολιτισμικές εκφράσεις». Χαρακτηριστικό παράδειγμα η παντελής απουσία των προσφυγικών σωματείων από τις εκατοντάδες χιλιάδες παραστάσεις των καθεστώτων και από την πολιτικής τους «περί άρτου και θεάματος». Επίσης πρέπει να προσθέσουμε και το κλείσιμο πολλών προσφυγικών συλλόγων αυτή την περίοδο.
Η Θράκη, απουσίαζε, υπήρχε μόνο στις αναζητήσεις του Ερυθρού Σταυρού,- η «Σιδερή Ευρυδόγλου αναζητά την αδελφή της που χάθηκε το 1922 στην Αδριανούπολη…Έτσι όταν στην Ελλάδα εμφανιζόταν μία διαφορετική έκφραση του προσφυγικού ζητήματος τότε έμπαιναν σε λειτουργία οι μηχανισμοί μη πρόκλησης και μη αναμόχλευσης του παρελθόντος και της προώθησης καλών σχέσεων με την Τουρκία. Παράλληλα ένα σημαντικό μέρος της Θράκης και του ελληνικού της πληθυσμού που χάθηκε στην ανατολική Ρωμυλία, λησμονήθηκε επίσης στη δίνη των βαλκανικών εντάσεων και αντιπαραθέσεων και μετέπειτα στον παραλογισμό του Ψυχρού Πολέμου.
2. Το παρόν και μέλλον της Θρακικής ταυτότητας
Η μεταπολίτευση άνοιξε έναν άλλο κύκλο ο οποίος όμως, κατά τη γνώμη μας, ήταν πολύ περιορισμένος πολιτισμικά και πολιτικά. Σε ότι αφορά το πρώτο ζήτημα. Οι σύλλογοι, οι κυριότεροι εκφραστές του προσφυγικού χώρου, στο πρώτο διάστημα λειτούργησαν ως κιβωτοί διάσωσης της ιστορικής διαδρομής του ελληνικού λαού που ζούσε στο οθωμανικού κράτους, ενώ διέσωσαν και ανεκτίμητης αξίας κειμήλια και ιδιαίτερες πολιτισμικές εκφράσεις ( π.χ αναστενάρια). Χωρίς αυτούς τους συλλογικούς θεσμούς, δεν θα υπήρχε καμία σοβαρή και δυναμική αναφορά για τον Ελληνισμό της καθ΄ υμάς Ανατολής.
Παράλληλα οι σύλλογοι διέσωσαν το χορό, το τραγούδια, την παράδοση. Μία τέτοια περίπτωση αποτέλεσε και ο Πολιτιστικός Θρακικός Σύλλογος της Στουτγάρδης, στη Γερμανία όπου και κύριος όγκος της μεγάλης μετανάστευσης των Θρακών μεταπολεμικά. Το μοντέλο όμως αυτό δεν μπορούσε να λειτουργήσει με τον ίδιο τρόπο. Δεν μπορούσε να προσελκύσει την τρίτη γενιά μόνο ένα μικρό κομμάτι του προσφυγικού πολιτισμού. Για αυτό και υπήρξαν οι αναζητήσεις και οι διεκδικήσεις που έφτασαν στο να αναδειχθούν και άλλες ψηφίδες του μεγάλου ψηφιδωτού που καταστράφηκε από τους υπεύθυνους της εκδίωξης των Ελλήνων.
Οι Θρακιώτες είχαν επιπλέον λόγους για να αναδείξουν και τα υπόλοιπα κομμάτια της ιστορίας τους, αφού μία σειρά από αιτίες δεν άφηναν το Θρακικό πολιτισμό να αναπνεύσει. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και οι μουσουλμανικές μειονότητες, η μεγάλη μετανάστευση της δεκαετίας του 1960 προς τη δυτική Ευρώπη -κυρίως προς την τότε δυτική Γερμανία- αλλά και προς το εσωτερικό της Ελλάδας, δημιούργησαν καταστάσεις ασφυξίας. Η Θρακική παράδοση και ιστορία περιοριζόταν σε δύο- τρεις χορούς και τραγούδια, και η Θράκη ήταν γνωστή ως τόπος εξορίας για ανεπιθύμητους δημοσίους υπαλλήλους και στρατιωτικούς. Η πολιτική αυτή ήθελε τη Θράκη παραμεθόρια περιοχή, τόπο συνόρων και εξορίας. Το «θα σε στείλω στον Έβρο» πέρασε από τον κινηματογράφο μέχρι τη λογοτεχνία.
Οι Θρακιώτες πέρασαν στο στάδιο της αυτογνωσίας στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές του 1990, όταν διοργάνωσαν τα πρώτα πανθρακικά συνέδρια. Ωστόσο υπήρχαν και υπάρχουν ακόμη πολλά εμπόδια, εντός και εκτός Ελλάδος.
Ο κύκλος της ανάκτησης της ταυτότητας του Θρακιώτη, η οποία είχε χαθεί για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα έχει ακόμη πολύ απόσταση να διανύσει και να δημιουργήσει τις συνθήκες για νέα και σύγχρονα αιτήματα. Ωστόσο η ιστορική περίοδος που διανύουμε δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες. Σε όλη την Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο, γίνεται πλέον κατανοητό ότι χωρίς τη γνώση της ιστορικής διαδρομής της Θράκης, δεν μπορεί να υπάρξει ολοκληρωμένη κατανόηση της ταυτότητάς μας. Για αυτό και αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες ουσίας που κινούνται σε ένα νέο και πιο ουσιαστικό πλαίσιο λειτουργίας και δραστηριότητας των συλλογικών εκπροσωπήσεων. Ο χρόνος θα δείξει το αποτέλεσμα αυτής της παρέμβασης, τα πρώτα δείγματα όμως δείχνουν το φως έχει νικήσει το σκότος.
Posts
